Ons geneesmiddelenbeleid in België en in Europa staat op een keerpunt. Prijzen stijgen, het budget staat onder druk, tekorten nemen toe. Als we niets doen, komt de toegang tot medicijnen steeds meer in gevaar. Hier in België, maar ook en vaak nog meer in de rest van de wereld. Tijdens de coronacrisis zagen we hoe farmaceutische bedrijven die toegankelijkheid niet wilden garanderen. Nu zijn hervormingen op til. De Europese Commissie kwam eind april met een voorstel naar buiten dat nu verder wordt besproken. Welke klemtonen zal onze Belgische regering leggen tijdens het komende voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie vanaf januari 2024? Wij pleiten voor een fair farma-beleid, en dat betekent minstens volgende acht punten:

De theorie dat een medicijn mag kosten wat het oplevert aan de maatschappij leidt tot excessen die niet houdbaar zijn. De prijs moet bepaald worden door de kost van het onderzoek en de productie plus een redelijke winstmarge. Een model dat daartoe ontwikkeld werd door een internationale vereniging van mutualiteiten moet gebruikt worden bij toekomstige prijsonderhandelingen. 

Overheden moeten farmabedrijven verplichten om alle info beschikbaar te stellen over de kost voor onderzoek en ontwikkeling van een nieuw medicijn. De Europese Commissie stelt enkel voor om de publieke onderzoeksmiddelen openbaar te maken, maar dat is niet voldoende. De resolutie van de Wereldgezondheidsorganisatie over transparantie uit 2019 bevat een duidelijk overzicht van de noodzakelijke maatregelen, deze moet integraal geïmplementeerd worden in de Belgische en Europese wetgeving. Op Belgisch niveau bij de beslissing over terugbetaling en Europees bij de markttoelating.

Dit zet de lidstaten tegen elkaar op en ondermijnt democratische controle. Europese prijsonderhandelingen zullen er pas snel komen als lidstaten durven de eerste stap te zetten om geheime contracten af te schaffen.

Maak gebruik van dwanglicenties als bedrijven weigeren hun prijs aan te passen aan een fair bedrag. Het gebruik van of het dreigen met dwanglicenties versterkt onze macht aan de onderhandelingstafel met farma-multinationals, maar daarvoor moet de wetgeving aangepast worden zodat de Minister van Volksgezondheid ook effectief de mogelijkheid heeft om zo’n dwanglicentie te verlenen als die het gebruik ervan in uitzonderlijke omstandigheden als een nuttige en noodzakelijke maatregel inschat.

De overheid moet nieuwe financieringsmodellen ontwikkelen, zoals delinkage, die onderzoek stimuleren in die domeinen die publiek bepaald werden als prioritair,  onafhankelijk van de potentiële winstmarge die het voor een farmabedrijf kan betekenen. In de eerste plaats denken we dan aan het probleem van de groeiende antibioticaresistentie. Er is dringend nood aan de ontwikkeling van nieuwe antibiotica, wat nu door farmabedrijven onvoldoende gebeurt.

Tijdens het Belgisch voorzitterschap moet verder werk gemaakt worden van de implementatie van het Europees akkoord over een globale minimum vennootschapsbelasting. Ook al had het akkoord ambitieuzer mogen zijn, het is belangrijk dat het zo snel mogelijk in nationale wetgeving vertaald is. Er blijven nu teveel achterpoortjes bestaan die fiscale gunsten en vrijstellingen in stand houden, mede onder druk van de lobby van de grote farmabedrijven in ons land. Wij pleiten voor een effectief belastingtarief van minstens 15%, zonder uitzonderingen. 

Meer doortastende maatregelen tegen de vele stockbreuken. Het is de verantwoordelijkheid van fabrikanten en distributeurs om te zorgen voor een continue beschikbaarheid van onze medicatie. De Belgische en Europese overheden moeten sancties opleggen aan bedrijven die onvoldoende kunnen verantwoorden waarom ze een geneesmiddel tijdelijk of definitief niet langer kunnen of willen voorzien. Farmabedrijven moeten verplicht worden om striktere preventieplannen te ontwikkelen voor het beheren en voorkomen van tekorten.  

Als ons land effectief van gelijke toegang wereldwijd tot medicijnen een speerpunt wil maken tijdens het Belgisch voorzitterschap, dan zijn bovenstaande maatregelen een onlosmakelijke voorwaarde. Meer transparantie en eerlijke prijzen in de landen van Europa is ook in het voordeel van alle andere landen in de wereld. Bovendien vragen we ons land om initiatieven te ondersteunen ten gunste van de lokale productie van vaccins, tests en geneesmiddelen. 

Ondertekenende organisaties

Ondertekend door onderstaande leden van het platform "No Profit On Pandemic". Thierry Bodson (Secrétaire générale FGTB), Paul Callewaert (algemeen secretaris Solidaris), Michel Genet (Directeur Général Médecins du Monde), Els Hertogen (directrice 11.11.11), Tim Joye, (vice-voorzitter MPLP/GVHV), Jean-Pascal Labille (secrétaire générale Solidaris), Marc Leemans (voorzitter ACV), Davide Olchini (Global Health Department Director), Fanny Polet (directrice Viva Salud), Claude Rollin (président MC), Janneke Ronse (voorzitter MPLP/GVHV), Marie-Hélène Ska (secrétaire générale ACV-CSC), Eva Smets (Directeur Oxfam België), Miranda Ulens (Secrétaire générale ABVV), Olivier Valentin (secrétaire nationale ACLVB-CGSLB), Luc Van Gorp (voorzitter CM), Felipe Van Keirsbilck (secrétaire général CNE), Veerle Verleyen (adjunct-algemeen Secretaris ACV Puls), Bart Verstraeten (algemeen directeur WSM), Alain Willaert (coordinateur général), Arnaud Zacharie (secrétaire générale CNCD-11.11.11).

Referenties:

1. Reform of the EU pharmaceutical legislation 
2. Roadmap RIZIV "Hervorming terugbetalingsprocedures geneesmiddelen"
3. European Alliance for Responsible R&D and Affordable Medicines – Joint Rome Declaration 
4. International Association of Mutual Benefit Societies (AIM) - Calculator for Fair Medicines Prices in Europe