Dat er geïnvesteerd moet worden in onze zorg is duidelijk. Op basis van de verkiezingsbeloftes van Vooruit en Les Engagés zou je dat ook mogen verwachten. Ons zorgpersoneel zit op haar tandvlees. De werkdruk is onhoudbaar en ons zorgpersoneel valt massaal uit door burn-out. Daarnaast duiken de ziekenhuizen al jaren in het rood: ze geven meer geld uit dan wat ze binnenkrijgen. Dit betekent dat ze weinig marge hebben om te investeren in meer personeel.  

Ook de toegankelijkheid van onze zorg staat onder druk. De patiënten moeten zelf een groot deel van de kosten dragen, naast hun verplichte ziekteverzekering. In België wordt €1 op 6 betaald uit eigen zak (1). In onze buurlanden ligt dat cijfer veel lager. We betalen dus zorgpremie’s aan de mutualiteiten die zoveel mogelijk zorgkosten dekken, maar we moeten bijkomend ook betalen voor medicamenten, doktersbezoeken of ingrepen. Mensen die het zich kunnen permitteren sluiten daarom een extra verzekering aan zodat meer van hun kosten gedekt zijn. Zo creëer je een kloof tussen rijk en arm en komen de mutualiteiten onder druk te staan van privéconcurrentie.   

Sinds de aankondiging van het regeerakkoord wordt er gegoocheld met cijfers – wordt er nu geïnvesteerd of bespaard? Hoeveel juist? Zelfs de regeringspartijen lijken het onderling oneens. Erger nog, ze doen uitschijnen dat er zal geïnvesteerd worden terwijl er eigenlijk wordt bespaard. Dit is het geval zelfs als het budget in aantal euro’s stijgt. Hoe kan dat?  

Budget van de gezondheidszorg 

• In 2023: €35,177 miljard 
• In 2024: €37,825 miljard 

Dat is €2,648 miljard meer (2).

Maar eigenlijk is het niet zinvol om enkel te kijken naar het aantal euro’s. Veel belangrijker is: wat krijgen we voor die euro’s? Hoeveel consultaties bij de longspecialist? Hoeveel heupprothesen? Hoeveel infusen? Dat het aantal euro’s stijgt betekent niet dat we er meer mee kunnen kopen.  

Daarom is het zinvoller om te spreken over hoeveel procent het budget stijgt of daalt.  

Dat percentage hangt van veel zaken af: 

Indexering 

Omdat de prijzen stijgen (bijvoorbeeld van de energiefactuur van de ziekenhuizen) moeten we ook meer euro’s neertellen om hetzelfde te kunnen betalen. Het gezondheidsbudget wordt daarom geïndexeerd. Het aantal euro’s stijgt, maar niet wat we ermee kunnen kopen.  

Stijgende zorgnood 

Daarnaast stijgt ook het aantal patiënten die behandeld moeten worden en de technologische noden van de zorg. De vergrijzing is hier een aspect van. We weten dat er meer oudere mensen gaan zijn in onze samenleving. Oudere mensen hebben nu eenmaal meer zorgnoden, dat is normaal. Als de regering de budgetten opmaakt voor de komende jaren, moet ze hiermee rekening houden. Dit staat los van het verbeteren van ons gezondheidssysteem. We weten bijvoorbeeld ook dat er meer chronische zieken zullen bijkomen. Er is een concrete verhoging van het aantal patiënten en we moeten dat mee in het budget opnemen. 

Hetzelfde geldt voor de technologische noden van de zorg. Het feit dat materiaal zal verslijten en vervangen zal moeten worden door duurdere en nieuwere alternatieven staat vast. Wat beleidsmakers ook beslissen, die kosten komen eraan. Dus moeten we ervoor zorgen dat er al budget vrij is om deze kosten te dekken.  

Ook dit wordt percentueel berekend. Het Planbureau maakt regelmatig berekeningen van hoeveel de zorgnood zal groeien, in percent van het totale zorgbudget.  

Juist dit is de groeinorm. Zorgnoden die we weten dat op ons afkomen, moeten we al budgetteren. Veranderingen in het beleid kunnen leiden tot veranderingen in deze zorgnoden, maar bij ‘ongewijzigd beleid’ moeten we deze kosten al zeker dekken.  

Wat bedoelen we met ongewijzigd beleid? Bijvoorbeeld: de ziekenhuizen draaien massaal verlies. Hierdoor hebben ze weinig marge om nieuw zorgpersoneel aan te nemen. De groeinorm is nodig om het huidig tempo van aanwervingen vol te houden – dus het houdt geen rekening met een nieuwe maatregel, die meer aanwervingen zou bekomen. Zo kan je al aanvoelen dat we er niet komen, zelfs mét de groeinorm.  

Conclusie is dat we dus meer geld moeten uitgeven om het ‘ongewijzigd beleid’ (het bestaande beleid) vol te houden.  

Nu we het kader beter begrijpen kunnen we het toepassen op de situatie vandaag. We halen de belangrijkste cijfers eruit. 

Concreet: Volgens het Federaal Planbureau stijgen de kosten van de zorg jaarlijks met 3,2% tussen 2025-2029 (3). Ieder jaar moet het budget dus met 3,2% groeien om aan de zorgnoden te voldoen.  

De regering Vivaldi hanteerde een groeinorm van 2,5% tussen 2020-2023. In 2024 hebben ze de groeinorm ‘uitzonderlijk’ verlaagd naar 2% (door de energiecrisis). Vandaag staat de groeinorm terug op 2,5%.  

Tijdens de verkiezingen heeft Vooruit beloofd om die groeinorm te behouden op 2,5%. Les Engagés pleitte voor een groeinorm van 3,5%, wat overeenkwam met de berekening van het Planbureau in die periode. NVA en MR daarentegen, pleitten voor een volledige afschaffing van de groeinorm.  

Voor de PVDA is het duidelijk. Voor én na de verkiezingen blijven we strijden voor een groeinorm van 3,5%.   

En de nieuwe regering? De groeinorm voor de komende jaren zou er als volgt uitzien:  

Jaar - Groeinorm 

• 2025: 2,5% 
• 2026: 2%  
• 2027: 2%  
• 2028: 2,6%  
• 2029: 3%  

Zo zien we dus heel duidelijk waar die besparing vandaan komt. De groeinorm wordt gewoon verlaagd:  

• Ten opzichte van de groeinorm van Vivaldi (2,5%): Dat betekent een besparing van 500 miljoen ten opzichte van Vivaldi.  
• Ten opzichte van wat volgens het Planbureau nodig is (3,2%): Dat betekent een besparing van 1,5 miljard ten opzichte van wat er echt nodig is. 

Als we kijken naar de zorgnoden vandaag, dan zien we dat er grote inspanningen nodig zijn om het zorgpersoneel ademruimte te geven en alles betaalbaar te houden voor de patiënten. Alle maatregelen die de regering wil treffen moeten zich voordoen binnen een kader van besparingen. Ook het sociaal akkoord voor de werknemers in de zorg moet binnen dat kader vallen. Het moet dus beter, met minder geld. Daar kunnen wij ons niet achter zetten.  

We komen 13 februari massaal op straat om onze stem te laten horen. De zorg verdient beter. Bijeenkomst in het blok van de gezondheidscoalitie - 10.30 uur voor de Exki Noordstation.

(1) Healthy Belgium, 01/02/2024, https://www.healthybelgium.be/en/health-system-performance-assessment/accessibility-of-care/financial-accessibililty#A-2

(2) Riziv, 16/06/2024, https://www.riziv.fgov.be/nl/pers/de-begroting-van-de-ziekteverzekering-bedraagt-427-miljard-euro-in-2024-1#de-begroting-2024-in-enkele-kernpunten

(3) Plan, 06/2024, https://www.plan.be/sites/default/files/documents/FOR_Midterm_2429_13014_NL.pdf